Thuế giá trị gia tăng (GTGT) là một sắc thuế gián thu, cho phép doanh nghiệp được khấu trừ thuế GTGT đầu vào nếu đáp ứng đủ điều kiện. Tuy nhiên, trong thực tế, có nhiều trường hợp doanh nghiệp đủ điều kiện khấu trừ nhưng không thực hiện khấu trừ, và đưa phần thuế này vào chi phí hoặc nguyên giá tài sản cố định.
Câu hỏi đặt ra: Việc không khấu trừ thuế GTGT đầu vào và hạch toán vào chi phí có vi phạm nguyên tắc thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) không? Phần chi phí này có được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế TNDN không?
2. Quy Định Pháp Lý Hiện Hành
2.1. Quy định về thuế GTGT
Theo Khoản 10, Điều 14, Thông tư 219/2013/TT-BTC, số thuế GTGT đầu vào không được khấu trừ thì doanh nghiệp được hạch toán vào chi phí hoặc tính vào nguyên giá tài sản cố định. Tuy nhiên, quy định này không áp dụng cho thuế GTGT đã được khấu trừ hoặc đủ điều kiện khấu trừ nhưng không thực hiện khấu trừ. Trường hợp thuế GTGT không được khấu trừ thường xảy ra trong các tình huống như: (i) doanh nghiệp mua hàng hóa, dịch vụ phục vụ hoạt động không chịu thuế GTGT; (ii) doanh nghiệp thuộc đối tượng kê khai thuế theo phương pháp trực tiếp thay vì phương pháp khấu trừ.
2.2. Quy định về thuế TNDN
Theo Điều 6, Văn bản hợp nhất số 66/VBHN-BTC, một khoản chi phí được trừ nếu đáp ứng đủ 3 điều kiện:
Thực tế phát sinh và liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Có đầy đủ hóa đơn, chứng từ hợp lệ theo quy định của pháp luật.
Không thuộc 37 khoản chi không được trừ theo Khoản 2 của Điều này.
Trong đó, mục 2.37 quy định rằng phần thuế GTGT đã được khấu trừ thì không được đưa vào chi phí được trừ. Tuy nhiên, văn bản này không đề cập đến trường hợp thuế GTGT đủ điều kiện khấu trừ nhưng doanh nghiệp không thực hiện khấu trừ.
Công văn số 5475/TCT-CS ngày 25/11/2015 của Tổng cục Thuế: Tổng cục Thuế nhấn mạnh rằng nếu doanh nghiệp có số thuế GTGT đầu vào phát sinh trong kỳ đủ điều kiện khấu trừ thì phải kê khai, khấu trừ khi xác định số thuế phải nộp của kỳ đó. Không có quy định cho phép doanh nghiệp hạch toán vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế TNDN đối với số thuế GTGT đầu vào đủ điều kiện khấu trừ nhưng không kê khai khấu trừ. Quan điểm trên cho thấy sự không thống nhất trong thực tế áp dụng quy định về thuế GTGT và thuế TNDN. Do đó, doanh nghiệp cần thận trọng và tuân thủ đúng quy định hiện hành để tránh rủi ro bị loại trừ chi phí khi quyết toán thuế.
Theo quy định hiện hành, thuế GTGT đầu vào đủ điều kiện khấu trừ nhưng không thực hiện khấu trừ thì chưa có quy định rõ ràng về việc có được đưa vào chi phí được trừ của thuế TNDN hay không. Điều này mâu thuẫn với nguyên tắc thuế TNDN, tạo ra sự bất công bằng giữa các doanh nghiệp áp dụng phương pháp thuế khác nhau.
3. Mâu Thuẫn Giữa Nguyên Tắc Thuế GTGT Và Thuế TNDN
3.1. Vi phạm nguyên tắc "chi phí thực tế phát sinh" của thuế TNDN
Một trong những nguyên tắc cốt lõi của thuế TNDN là chi phí thực tế phát sinh, phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh và có hóa đơn, chứng từ hợp lệ thì được tính vào chi phí được trừ.
Tuy nhiên, mục 2.37 chỉ quy định rằng phần thuế GTGT đã được khấu trừ thì không được đưa vào chi phí được trừ, mà không đề cập đến trường hợp thuế GTGT đủ điều kiện khấu trừ nhưng doanh nghiệp không thực hiện khấu trừ. Điều này dẫn đến mâu thuẫn: Một khoản chi phí thực tế phát sinh, có chứng từ hợp lệ, liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh nhưng lại bị loại bỏ khỏi chi phí hợp lý, dù doanh nghiệp vẫn thực sự gánh chịu khoản chi phí này.
3.2. Vi phạm nguyên tắc công bằng thuế
Nếu một doanh nghiệp áp dụng phương pháp tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp, thì thuế GTGT đầu vào được tính vào chi phí và được trừ khi tính thuế TNDN.
Trong khi đó, một doanh nghiệp áp dụng phương pháp khấu trừ nhưng không thực hiện khấu trừ thì lại bị loại khoản thuế GTGT ra khỏi chi phí, mặc dù vẫn phải bỏ ra khoản chi phí đó trong quá trình kinh doanh. Ví dụ thực tế: Một doanh nghiệp chịu phí ngân hàng cho các giao dịch quốc tế, trong đó có thuế GTGT đầu vào. Nếu doanh nghiệp đủ điều kiện khấu trừ nhưng không thực hiện, theo một số quan điểm thuế, số thuế này có thể bị loại khỏi chi phí hợp lệ khi quyết toán thuế TNDN, tạo ra rủi ro cho doanh nghiệp.
3.3. Gây ra xung đột giữa quy định thuế GTGT và thuế TNDN
Khoản 1, Điều 6, Thông tư 78/2014/TT-BTC quy định chi phí hợp lệ là chi phí thực tế phát sinh, phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh, có hóa đơn chứng từ hợp lệ.
Khoản 2, Mục 2.37 của Văn bản hợp nhất số 66/VBHN-BTC chỉ quy định thuế GTGT đã khấu trừ thì không được đưa vào chi phí được trừ nhưng không có điều khoản nào quy định về trường hợp doanh nghiệp đủ điều kiện khấu trừ nhưng không thực hiện.
Mâu thuẫn phát sinh khi thuế GTGT không khấu trừ không thuộc danh mục chi phí không được trừ nhưng lại bị cơ quan thuế loại trừ khi tính thuế TNDN. Điều này cho thấy khoảng trống trong quy định pháp luật và cần có hướng dẫn cụ thể hơn để đảm bảo tính nhất quán. Để đảm bảo tính hợp lý và công bằng, cần có sự điều chỉnh trong chính sách thuế để thống nhất cách xử lý chi phí thuế GTGT không khấu trừ.
4. Đề xuất thay đổi chính sách thuế:
- Cần có hướng dẫn cụ thể về trường hợp thuế GTGT đủ điều kiện khấu trừ nhưng không thực hiện khấu trừ, đảm bảo sự nhất quán giữa quy định thuế GTGT và thuế TNDN.
- Chỉ loại trừ thuế GTGT khỏi chi phí nếu doanh nghiệp có dấu hiệu lợi dụng việc không khấu trừ để tối ưu hóa thuế TNDN không hợp lý.
- Xây dựng quy định rõ ràng, thống nhất giữa thuế GTGT và thuế TNDN để tránh tạo ra khoảng trống pháp lý và rủi ro trong thực tế áp dụng.
- Các doanh nghiệp nên xem xét kỹ các quy định hiện hành để tránh rủi ro khi quyết toán thuế và có thể đề xuất thay đổi chính sách thuế nhằm đảm bảo công bằng hơn giữa các loại hình doanh nghiệp.
Tư duy toàn diện dành cho Kế toán đáp ứng vị trị KTTH, KTT - W1 Tư duy Kế toán 30 chạm 30: https://taichinhketoanedu.com/w1-p31.html
Tham gia DIỄN ĐÀN THUẾ: https://www.fb.com/groups/diendanthue.new
Mr Wick Kiểm toán - Đào tạo Kế toán chuyên nghiệp
ATC Academy | Công ty TNHH Đào tạo và Tư vấn Á Châu
Today's studying plants the seeds for future's success. Make each day a little better than before
Mobile/Zalo: 0353969622
