[PHẦN 2]: NGUYÊN TẮC TRÁNH ĐÁNH CHỒNG THUẾ KHI XUẤT HÓA ĐƠN HÀNG NÔNG SẢN. KẾ TOÁN VÀ CHỦ DOANH NGHIỆP ĐỌC BÀI PHÂN TÍCH NÀY.
Khi nói đến tránh thuế chồng thuế, cần hiểu rằng thuế Giá trị gia tăng (GTGT) là một loại thuế gián thu, thu theo từng giai đoạn nhưng cuối cùng chỉ đánh vào người tiêu dùng cuối cùng. Điều này có nghĩa là trong một chuỗi cung ứng, mỗi khâu đều có thể bị thu thuế, nhưng phần thuế đó sẽ được khấu trừ khi doanh nghiệp tiếp tục bán hàng, đảm bảo rằng thuế GTGT chỉ áp dụng trên phần giá trị tăng thêm ở từng giai đoạn.
Trong hầu hết các ngành hàng, ngay cả khi một doanh nghiệp mua vào hàng hóa có chịu thuế GTGT, họ vẫn có thể khấu trừ thuế đầu vào, nghĩa là Nhà nước vẫn thu được thuế GTGT nhưng không làm tăng chi phí lên một cách không hợp lý. Tuy nhiên, đối với hàng nông sản, quy định lại có sự khác biệt: ở một số khâu, doanh nghiệp không cần kê khai và tính thuế GTGT. Điều này tạo ra câu hỏi quan trọng: tại sao hàng nông sản lại có cách xử lý đặc biệt này trong hệ thống thuế GTGT?
1. Hiểu Đúng Về Thuế Chồng Thuế Và Cơ Chế Khấu Trừ Thuế GTGT
Trong một chuỗi cung ứng thông thường, thuế GTGT được áp dụng trên mỗi giao dịch, nhưng doanh nghiệp mua vào hàng hóa hoặc dịch vụ sẽ được khấu trừ thuế GTGT đầu vào, dẫn đến việc chỉ phần giá trị tăng thêm mới bị đánh thuế thực sự.
Ví dụ: Doanh nghiệp A bán hàng cho Doanh nghiệp B với thuế GTGT 10%. Doanh nghiệp B khi bán lại cho Doanh nghiệp C cũng thu thuế GTGT, nhưng họ có thể khấu trừ số thuế đã nộp ở giai đoạn trước. Như vậy, mặc dù mỗi giao dịch đều có thuế GTGT, thực tế phần thuế này không bị cộng dồn vô hạn vì cơ chế khấu trừ đảm bảo chỉ phần giá trị tăng thêm bị đánh thuế. Hệ thống này áp dụng cho hầu hết các ngành hàng khác ngoài nông sản, đảm bảo rằng thuế không bị chồng lên nhau một cách không cần thiết.
2. Vì Sao Hàng Nông Sản Không Được Xử Lý Như Các Hàng Hóa Khác?
Với hàng nông sản, một số giao dịch giữa các doanh nghiệp lại không phải kê khai và tính thuế GTGT, dẫn đến việc không có thuế GTGT đầu vào để khấu trừ ở khâu sau. Quy định này không giống như với các hàng hóa khác, nơi doanh nghiệp có thể mua vào với thuế GTGT và sau đó được hoàn lại khi bán ra. Vậy tại sao hàng nông sản được đối xử khác biệt?
a. Hàng Nông Sản Có Đặc Thù Riêng Về Chuỗi Cung Ứng
Không giống như các ngành sản xuất khác, ngành nông nghiệp có tỷ lệ hộ cá thể và doanh nghiệp nhỏ tham gia rất lớn, với sản phẩm chủ yếu được sản xuất từ nông dân, hộ cá thể, hợp tác xã. Những đối tượng này không phải là đối tượng kê khai thuế GTGT, khiến doanh nghiệp mua hàng không có hóa đơn thuế GTGT để được khấu trừ.
Nếu vẫn áp dụng thuế GTGT từ giai đoạn đầu như các ngành khác, doanh nghiệp thu mua nông sản sẽ không thể khấu trừ thuế đầu vào, dẫn đến việc phát sinh chi phí thực tế cao hơn so với các ngành có cơ chế khấu trừ thuế GTGT đầy đủ.
b. Tránh Gánh Nặng Thuế Quá Sớm Trong Chuỗi Cung Ứng
Nếu doanh nghiệp thu mua nông sản từ hộ cá thể mà bị yêu cầu nộp thuế GTGT ngay từ đầu, nhưng lại không được khấu trừ thuế do người bán không xuất hóa đơn GTGT, thì gánh nặng thuế sẽ bị đẩy hết lên khâu thu mua. Điều này có thể làm tăng giá nông sản một cách không hợp lý và làm giảm khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.
c. Định Hướng Hỗ Trợ Phát Triển Ngành Nông Nghiệp
Nhà nước có chính sách ưu đãi đối với nông sản để giữ giá thành thấp, hỗ trợ tiêu dùng và xuất khẩu. Nếu áp dụng cơ chế thuế GTGT như các ngành khác, giá hàng nông sản có thể bị đẩy lên cao hơn do thuế GTGT không được khấu trừ đầy đủ. Điều này sẽ ảnh hưởng đến cả doanh nghiệp chế biến, kinh doanh và người tiêu dùng cuối cùng. Ấn vào học thử Miễn phí BCTC, KTT và KTT: https://zalo.me/g/clscem026
3. Vậy Cơ Chế Này Có Thực Sự Loại Bỏ Hoàn Toàn Thuế GTGT Không?
Mặc dù hàng nông sản có một số giao dịch không phải kê khai thuế GTGT, nhưng điều đó không có nghĩa là thuế này bị loại bỏ hoàn toàn. Thực tế, thuế GTGT vẫn sẽ được thu ở những khâu gần cuối trong chuỗi cung ứng, khi hàng hóa được bán cho đối tượng không thuộc diện thương mại (ví dụ: hộ kinh doanh cá thể hoặc người tiêu dùng cuối cùng). Điều này đảm bảo rằng:
Thuế GTGT vẫn được thu, nhưng ở giai đoạn phù hợp nhất trong chuỗi cung ứng. Doanh nghiệp thương mại không bị đánh thuế GTGT quá sớm khi mua vào, giúp giảm áp lực tài chính và thúc đẩy lưu thông hàng hóa. Nhà nước vẫn thu được thuế từ hàng hóa khi hàng đến tay người tiêu dùng hoặc các đơn vị không có khả năng khấu trừ thuế GTGT.
4. Hệ Thống Này Có Bất Cập Gì Không?
Mặc dù mục đích của chính sách này là để tránh thuế chồng thuế một cách không hợp lý, nhưng nó cũng tạo ra một số bất cập:
- Doanh nghiệp thương mại phải kiểm tra kỹ đối tượng mua hàng để biết có cần kê khai thuế GTGT hay không, gây thêm khó khăn trong quản lý.
- Một số doanh nghiệp có thể lợi dụng kẽ hở để tránh thuế, ví dụ như giả danh là doanh nghiệp thương mại để không phải kê khai thuế GTGT, nhưng thực tế vẫn bán hàng trực tiếp ra thị trường.
- Gây ra sự không đồng nhất giữa các ngành hàng, khi cùng là hàng hóa nhưng ngành nông nghiệp có cơ chế thuế GTGT khác với các lĩnh vực khác, làm phức tạp hệ thống thuế.
5. Chốt lại vấn đề: Mặc dù nguyên tắc chung của thuế GTGT là đánh vào giá trị tăng thêm ở mỗi khâu và có cơ chế khấu trừ thuế, nhưng do đặc thù ngành nông sản, Nhà nước áp dụng cách tính thuế khác biệt để tránh việc doanh nghiệp thương mại bị áp thuế GTGT từ quá sớm, trong khi họ không thể khấu trừ thuế đầu vào. Quy định này giúp bảo vệ chuỗi cung ứng nông sản, giữ giá thành ổn định và tạo thuận lợi cho lưu thông hàng hóa. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra thách thức trong quản lý, yêu cầu doanh nghiệp phải kiểm soát chặt chẽ giao dịch để tuân thủ đúng quy định về kê khai thuế.
Hàng nông sản không bị loại trừ hoàn toàn khỏi thuế GTGT, mà chỉ thay đổi cách thức thu để phù hợp với đặc thù của ngành. Cơ chế này không hoàn toàn giống với các ngành hàng khác, nhưng xét trên tổng thể, nó đảm bảo rằng thuế GTGT vẫn được thu mà không làm méo mó thị trường.
Ở phần tiếp theo tôi sẽ đưa thêm ví dụ để bạn hiểu thêm và những lưu ý nếu bạn là doanh nghiệp thương mại thì sẽ có vấn đề gì cần noted lại, chú ý theo dõi Admin Nguyen Ho Ngoc đến từ DIỄN ĐÀN THUẾ ✅
Tư duy toàn diện dành cho Kế toán đáp ứng vị trị KTTH, KTT - W1 Tư duy Kế toán 30 chạm 30: https://taichinhketoanedu.com/w1-p31.html
Cám ơn các bạn đã đọc bài viết, nếu thấy hữu ích hãy like, share và bình luận cám ơn để ủng hộ đội ngũ ban biên tập nhé.
Mr Wick Kiểm toán - Đào tạo Kế toán chuyên nghiệp
ATC Academy | Công ty TNHH Đào tạo và Tư vấn Á Châu
Today's studying plants the seeds for future's success. Make each day a little better than before
Mobile/Zalo: 0353969622
