Đây là bài viết thứ 4 trong chuỗi 6 bài về thuế TNDN hoãn lại. Nếu bạn chưa đọc các bài trước, hãy quay lại để có cái nhìn toàn diện hơn về chủ đề này. Đồng thời, đừng quên đón chờ bài viết thứ 5 và 6 để hoàn thiện kiến thức của mình.
1. Khi nào thuế TNDN hoãn lại phát sinh?
Trong quá trình quyết toán thuế TNDN, lãi và lỗ chênh lệch tỷ giá của khoản phải thu và tiền không được đưa vào tính thuế ngay mà phải loại trừ. Chính vì vậy, khi kế toán ghi nhận chênh lệch tỷ giá trên sổ kế toán nhưng không đưa vào tính thuế ngay trong kỳ, sẽ phát sinh chênh lệch giữa kế toán và thuế, từ đó hình thành thuế TNDN hoãn lại (Deferred Corporate Income Tax). Trong bài viết này, chúng ta sẽ tập trung vào trường hợp lỗ chênh lệch tỷ giá và cách phát sinh thuế hoãn lại. Lãi chênh lệch tỷ giá cũng tạo ra thuế hoãn lại theo nguyên tắc tương tự.
2. Cách xử lý thuế TNDN hoãn lại khi có lỗ chênh lệch tỷ giá
Khi phát sinh lỗ chênh lệch tỷ giá do đánh giá lại các khoản tiền và khoản phải thu cuối kỳ, kế toán sẽ ghi nhận chi phí tài chính trên báo cáo tài chính. Tuy nhiên, theo quy định thuế, lỗ này không được đưa vào chi phí được trừ khi tính thuế TNDN năm đó. Do đó, kế toán cần điều chỉnh loại trừ phần lỗ này khi lập tờ khai quyết toán thuế.
Việc loại trừ này sẽ làm phát sinh tài sản thuế thu nhập hoãn lại (Deferred Tax Asset – DTA), vì doanh nghiệp có khả năng được khấu trừ thuế trong tương lai khi khoản phải thu được thu hồi hoặc khoản tiền được sử dụng.
Ví dụ cụ thể:
Công ty A có khoản phải thu bằng USD với số dư cuối kỳ là 1.000.000 USD. Tỷ giá cuối năm giảm từ 24.000 VND/USD xuống 23.500 VND/USD, dẫn đến lỗ chênh lệch tỷ giá 500.000.000 VND.
Chi phí thuế theo kế toán: Kế toán ghi nhận khoản lỗ này vào chi phí tài chính, do đó chi phí thuế TNDN theo báo cáo tài chính sẽ thấp hơn.
Chi phí thuế theo thuế: Theo quy định thuế, khoản lỗ chênh lệch tỷ giá này không được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế, vì vậy khi tính thuế TNDN, lợi nhuận chịu thuế sẽ cao hơn so với lợi nhuận kế toán.
Cách trình bày trên BCTC: Trên báo cáo tài chính, doanh nghiệp vẫn ghi nhận lỗ chênh lệch tỷ giá theo chuẩn mực kế toán, nhưng đồng thời cần ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại (Deferred Tax Asset – DTA) để phản ánh nghĩa vụ thuế trong tương lai. Cụ thể, với mức thuế suất 20%, khoản thuế TNDN hoãn lại được ghi nhận là 100.000.000 VND.
Như vậy, doanh nghiệp đảm bảo tuân thủ nghĩa vụ thuế với Nhà nước theo quy định thuế nhưng vẫn phản ánh đúng bản chất tài chính trên BCTC. Công ty A có khoản phải thu bằng USD với số dư cuối kỳ là 1.000.000 USD. Tỷ giá cuối năm giảm từ 24.000 VND/USD xuống 23.500 VND/USD, dẫn đến lỗ chênh lệch tỷ giá 500.000.000 VND. Khoản lỗ này không được tính vào chi phí được trừ khi tính thuế TNDN, nên công ty ghi nhận tài sản thuế TNDN hoãn lại với mức thuế suất 20%, tương ứng 100.000.000 VND. Bút toán hạch toán: Nợ 243/Có 8212: 100.000.000 VND
3. Cách xử lý thuế TNDN hoãn lại khi có lãi chênh lệch tỷ giá
Ngược lại, nếu doanh nghiệp có lãi chênh lệch tỷ giá trên khoản tiền hoặc khoản phải thu, lãi này cũng không được đưa vào thu nhập chịu thuế ngay.
Khi đó, kế toán sẽ ghi nhận một khoản thuế TNDN hoãn lại phải trả (Deferred Tax Liability – DTL), vì lãi này sẽ được tính thuế trong tương lai khi khoản phải thu được thanh toán hoặc tiền được sử dụng.
4. Khi nào không cần tính thuế TNDN hoãn lại?
Nếu chênh lệch tỷ giá không đáng kể, kế toán có thể chọn cách nộp luôn phần thuế TNDN của lãi hoặc không ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại đối với khoản lỗ. Ví dụ, nếu khoản thuế phát sinh chỉ khoảng 10 đồng, có thể chọn nộp luôn 10,5 đồng thay vì theo dõi thuế TNDN hoãn lại. Tuy nhiên, nếu chênh lệch lớn (ví dụ 10 tỷ đồng), việc theo dõi thuế TNDN hoãn lại là rất quan trọng để tránh bị truy thu thuế hoặc mất cơ hội khấu trừ trong tương lai.
5. Kế toán cần làm gì để theo dõi thuế TNDN hoãn lại từ chênh lệch tỷ giá?
- Lập bảng Excel theo dõi riêng phần chênh lệch tỷ giá đã loại trừ khi quyết toán thuế.
- Định kỳ cập nhật khi các khoản phải thu được thanh toán hoặc tiền được sử dụng.
- Khi khoản chênh lệch tỷ giá được phản ánh vào thu nhập chịu thuế, kế toán cần điều chỉnh thuế TNDN hoãn lại để tránh sai sót.
Bài viết tiếp theo sẽ tiếp tục khai thác về thuế TNDN hoãn lại khi chuyển lỗ và cách thức áp dụng trong thực tế. Hãy theo dõi để nắm chắc kiến thức và áp dụng hiệu quả vào công tác kế toán thuế!
Tư duy toàn diện dành cho Kế toán đáp ứng vị trị KTTH, KTT - W1 Tư duy Kế toán 30 chạm 30: https://taichinhketoanedu.com/w1-p31.html
Cám ơn các bạn đã đọc bài viết, nếu thấy hữu ích hãy like, share và bình luận cám ơn để ủng hộ đội ngũ ban biên tập nhé.
Mr Wick Kiểm toán - Đào tạo Kế toán chuyên nghiệp
ATC Academy | Công ty TNHH Đào tạo và Tư vấn Á Châu
Today's studying plants the seeds for future's success. Make each day a little better than before
Mobile/Zalo: 0353969622
