Kế Toán Cần Biết: Thuế TNCN Với Lương Làm Thêm Giờ Vượt 300 Giờ/Năm

Câu hỏi khá hay trong W1 thành bài Phân tích: Thuế TNCN Đối Với Tiền Lương Làm Thêm Giờ Vượt Quá 300 Giờ/Năm

1. Vấn đề thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đối với tiền lương làm thêm giờ là một khía cạnh quan trọng trong quản lý tài chính cá nhân và doanh nghiệp tại Việt Nam. Đặc biệt, câu hỏi về việc tiền lương làm thêm giờ khi vượt quá 300 giờ một năm bị tính thuế TNCN như thế nào là một mối quan tâm đáng kể đối với người lao động và người sử dụng lao động. Việc hiểu rõ khung pháp lý hiện hành và các hướng dẫn chính thức từ cơ quan thuế là rất cần thiết để đảm bảo tuân thủ pháp luật. Báo cáo này sẽ đi sâu vào phân tích các quy định liên quan và các văn bản hướng dẫn của cơ quan thuế để làm rõ vấn đề này.

2. Khung pháp lý về thời gian làm thêm giờ tại Việt Nam
Pháp luật lao động Việt Nam quy định rõ ràng về thời gian làm thêm giờ để bảo vệ quyền lợi của người lao động và đảm bảo sức khỏe cũng như sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống. Theo Bộ Luật Lao động 2019 , thời gian làm thêm giờ là khoảng thời gian làm việc ngoài thời giờ làm việc bình thường theo quy định của pháp luật, thỏa ước lao động tập thể hoặc nội quy lao động. Việc sử dụng người lao động làm thêm giờ phải đáp ứng các điều kiện nhất định, bao gồm sự đồng ý của người lao động.

Về giới hạn số giờ làm thêm, pháp luật quy định thời gian làm thêm giờ của người lao động không được quá 50% số giờ làm việc bình thường trong 01 ngày; trường hợp áp dụng quy định thời giờ làm việc bình thường theo tuần thì tổng số giờ làm việc bình thường và số giờ làm thêm không quá 12 giờ trong 01 ngày; không quá 40 giờ trong 01 tháng. Đặc biệt, số giờ làm thêm trong một năm thường không được vượt quá 200 giờ. Tuy nhiên, pháp luật cũng có quy định ngoại lệ cho phép người sử dụng lao động được sử dụng người lao động làm thêm không quá 300 giờ trong 01 năm đối với một số ngành, nghề, công việc hoặc trường hợp đặc biệt. Các trường hợp này thường liên quan đến sản xuất, gia công hàng xuất khẩu trong các lĩnh vực như dệt may, da giày, điện, điện tử, chế biến nông lâm diêm nghiệp, thủy sản. Việc làm thêm giờ vượt quá định mức cho phép, bao gồm cả trường hợp 300 giờ khi không thuộc các trường hợp đặc biệt theo quy định, được coi là hành vi vi phạm pháp luật.

3. Nguyên tắc chung về miễn thuế TNCN đối với tiền lương làm thêm giờ
Theo quy định hiện hành, phần tiền lương, tiền công trả cao hơn do phải làm việc ban đêm, làm thêm giờ được miễn thuế thu nhập cá nhân. Cơ sở pháp lý cho quy định này được tìm thấy tại điểm i khoản 1 Điều 3 Thông tư 111/2013/TT-BTC , hướng dẫn thực hiện Luật Thuế thu nhập cá nhân. Cụ thể, phần tiền lương, tiền công trả cao hơn do làm việc ban đêm, làm thêm giờ được miễn thuế được xác định bằng tiền lương, tiền công thực trả do phải làm đêm, thêm giờ trừ đi mức tiền lương, tiền công tính theo ngày làm việc bình thường.

Ví dụ, nếu một người lao động có mức lương theo ngày làm việc bình thường là 40.000 đồng/giờ và họ làm thêm giờ vào ngày thường được trả 60.000 đồng/giờ, thì thu nhập được miễn thuế là 20.000 đồng/giờ (60.000 đồng/giờ - 40.000 đồng/giờ). Tương tự, nếu họ làm thêm giờ vào ngày nghỉ hoặc ngày lễ và được trả 80.000 đồng/giờ, thì thu nhập được miễn thuế là 40.000 đồng/giờ (80.000 đồng/giờ - 40.000 đồng/giờ). Để được hưởng ưu đãi thuế này, tổ chức, cá nhân trả thu nhập phải lập bảng kê phản ánh rõ thời gian làm đêm, làm thêm giờ, khoản tiền lương trả thêm đã trả cho người lao động và lưu giữ tại đơn vị để xuất trình khi có yêu cầu của cơ quan thuế. Nguyên tắc này cho thấy, không phải toàn bộ tiền lương làm thêm giờ được miễn thuế mà chỉ phần chênh lệch cao hơn so với tiền lương làm việc trong giờ bình thường.

4. Phân tích các văn bản hướng dẫn chính thức của cơ quan thuế
Để làm rõ hơn về vấn đề thuế TNCN đối với tiền lương làm thêm giờ, đặc biệt là khi vượt quá giới hạn 300 giờ, việc xem xét các văn bản chính thức từ cơ quan thuế là rất quan trọng.

Công văn 4641/TCT-DNNCN (2019) về thuế thu nhập cá nhân đối với tiền lương làm thêm giờ: Văn bản này được Tổng cục Thuế ban hành ngày 12/11/2019 , nhằm giải đáp các vướng mắc liên quan đến việc miễn thuế TNCN đối với tiền lương làm thêm giờ. Công văn này được ban hành để trả lời các thắc mắc từ Cục Thuế thành phố Hà Nội, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và Công đoàn cơ sở Công ty TNHH nhựa và Hóa chất TPC Vina. Nội dung chính của công văn tập trung vào việc giải thích điểm i khoản 1 Điều 3 Thông tư 111/2013/TT-BTC về thu nhập được miễn thuế, đặc biệt là phần thu nhập từ tiền lương, tiền công làm việc ban đêm, làm thêm giờ được trả cao hơn so với tiền lương, tiền công làm việc ban ngày, làm việc trong giờ theo quy định của Bộ luật Lao động. Công văn này cũng dẫn chiếu đến Điều 97 và Điều 106 của Bộ luật Lao động số 10/2012/QH13 (nay là Điều 98 và Điều 107 của Bộ Luật Lao động 2019) về tiền lương làm thêm giờ và giới hạn thời gian làm thêm. Tổng cục Thuế khẳng định rằng phần thu nhập từ tiền lương, tiền công làm thêm giờ được trả cao hơn so với tiền lương, tiền công tính theo ngày làm việc bình thường thì được miễn thuế TNCN nếu số giờ làm thêm không vượt quá giới hạn quy định tại Điều 106 của Bộ luật Lao động năm 2012 (tức là không quá 200 giờ một năm, trừ các trường hợp đặc biệt không quá 300 giờ). Như vậy, Công văn 4641/TCT-DNNCN năm 2019 nhấn mạnh rằng việc miễn thuế cho phần tiền lương làm thêm giờ trả cao hơn chỉ áp dụng khi số giờ làm thêm nằm trong giới hạn luật định.

Công văn 632/CT-CS (2025) của Cục Thuế: Công văn số 632/CT-CS ngày 16/4/2025 của Cục Thuế được ban hành để trả lời Công văn 9800/CTHN-TTKT8 của Cục Thuế TP Hà Nội (nay là Chi cục Thuế khu vực I) liên quan đến việc áp dụng thuế TNCN đối với tiền lương làm thêm giờ. Căn cứ vào Điều 98 của Bộ luật Lao động năm 2019, các Điều 55 và 57 của Nghị định 145/2020/NĐ-CP hướng dẫn thực hiện Bộ luật Lao động 2019, và điểm i khoản 1 Điều 3, điểm a khoản 2 Điều 8 của Thông tư 111/2013/TT-BTC , Cục Thuế khẳng định rằng phần thu nhập từ tiền lương, tiền công nhận được khi làm việc vào ban đêm hoặc làm thêm ngoài giờ sẽ được miễn thuế TNCN nếu có mức chi trả cao hơn so với mức lương, công làm ban ngày theo quy định của Bộ luật Lao động 2019. Công văn này cũng đề nghị Chi cục Thuế khu vực I căn cứ vào các quy định đã nêu, cùng với hồ sơ thực tế, quy chế tiền lương của đơn vị, hợp đồng lao động để thực hiện đúng theo quy định của pháp luật. Tương tự như Công văn 4641/TCT-DNNCN, Công văn 632/CT-CS cũng tập trung vào việc xác nhận nguyên tắc miễn thuế cho phần tiền lương làm thêm giờ trả cao hơn trong khuôn khổ các quy định của pháp luật lao động về thời gian làm thêm.

Các công văn khác: Ngoài ra, một số công văn khác cũng đề cập đến vấn đề này. Công văn 2323/TCT-CS và Công văn 3318/TCT-DNL liên quan đến chi phí tiền lương làm thêm giờ trong thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), nhưng cũng nhắc lại nguyên tắc chỉ phần tiền lương làm thêm giờ được trả cao hơn mới được miễn thuế TNCN. Công văn 2546/CT-TTHT quy định rõ rằng đối với người nước ngoài là cá nhân không cư trú, không ký hợp đồng lao động thì toàn bộ tiền làm thêm giờ phải tính vào thu nhập chịu thuế. Điều này cho thấy đối tượng và điều kiện làm việc cũng ảnh hưởng đến việc áp dụng thuế TNCN đối với tiền làm thêm giờ.

5. Ảnh hưởng của việc làm thêm giờ vượt quá 300 giờ đối với thuế TNCN
Dựa trên phân tích các văn bản pháp luật và hướng dẫn của cơ quan thuế, có thể thấy rằng việc miễn thuế TNCN cho phần tiền lương làm thêm giờ được trả cao hơn thường gắn liền với việc tuân thủ các quy định của pháp luật lao động về thời gian làm thêm. Khi số giờ làm thêm vượt quá giới hạn cho phép, bao gồm cả mức 300 giờ trong các trường hợp đặc biệt, có thể phát sinh những ảnh hưởng nhất định đến việc áp dụng chính sách miễn thuế này.

Một số ý kiến cho rằng, nếu việc làm thêm giờ vượt quá giới hạn pháp luật là hành vi vi phạm, thì phần tiền lương trả thêm cho số giờ vượt quá này có thể không được coi là khoản thu nhập được trả "theo quy định của Bộ luật Lao động" như điều kiện để được miễn thuế TNCN theo Thông tư 111/2013/TT-BTC. Điều này dẫn đến khả năng toàn bộ khoản tiền lương làm thêm giờ vượt quá giới hạn, hoặc ít nhất là phần vượt quá, sẽ bị tính thuế TNCN.

Tuy nhiên, các văn bản hướng dẫn chính thức hiện tại, như Công văn 4641/TCT-DNNCN và Công văn 632/CT-CS, chủ yếu tập trung vào việc xác nhận nguyên tắc miễn thuế cho phần tiền lương làm thêm giờ trả cao hơn trong phạm vi giới hạn thời gian làm thêm hợp pháp. Chúng không có hướng dẫn cụ thể về việc xử lý thuế TNCN đối với trường hợp vượt quá 300 giờ.

Mặc dù vậy, cần lưu ý rằng việc pháp luật lao động quy định giới hạn về thời gian làm thêm giờ nhằm bảo vệ sức khỏe và quyền lợi của người lao động. Việc người sử dụng lao động yêu cầu hoặc chấp nhận cho người lao động làm thêm giờ vượt quá giới hạn có thể bị coi là hành vi vi phạm và có thể bị xử phạt theo quy định của pháp luật lao động. Về mặt thuế, theo tinh thần của các văn bản hướng dẫn, có khả năng cơ quan thuế sẽ xem xét việc tuân thủ pháp luật lao động là một trong những yếu tố để xác định tính hợp lệ của việc miễn thuế TNCN đối với phần tiền lương làm thêm giờ trả cao hơn.

Do đó, trong trường hợp người lao động làm thêm giờ vượt quá 300 giờ một năm, mặc dù chưa có văn bản chính thức nào quy định cụ thể về việc phần tiền lương làm thêm giờ này có bị tính thuế TNCN hay không, nhưng vẫn tồn tại rủi ro rằng phần tiền lương trả thêm cho số giờ vượt quá có thể không được miễn thuế TNCN. Điều này đặc biệt có thể xảy ra nếu việc làm thêm giờ vượt quá không thuộc các trường hợp đặc biệt được pháp luật cho phép.

6. Tóm lại, theo các quy định hiện hành và các văn bản hướng dẫn của cơ quan thuế, phần tiền lương làm thêm giờ được trả cao hơn so với tiền lương làm việc trong giờ bình thường thường được miễn thuế TNCN, với điều kiện số giờ làm thêm phải tuân thủ các giới hạn được quy định trong Bộ Luật Lao động, bao gồm cả trường hợp đặc biệt không quá 300 giờ một năm. Tuy nhiên, khi số giờ làm thêm vượt quá 300 giờ một năm, đặc biệt nếu không thuộc các trường hợp được pháp luật cho phép, việc áp dụng chính sách miễn thuế TNCN đối với phần tiền lương trả thêm có thể không còn chắc chắn. Mặc dù chưa có văn bản chính thức nào quy định cụ thể về việc này, nhưng việc vi phạm các quy định của pháp luật lao động về thời gian làm thêm có thể dẫn đến rủi ro là phần tiền lương trả thêm cho số giờ vượt quá sẽ bị tính thuế TNCN.

Để tránh các rủi ro pháp lý và thuế, cả người sử dụng lao động và người lao động cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của pháp luật lao động về thời gian làm thêm giờ. Trong trường hợp có các tình huống phức tạp hoặc không chắc chắn liên quan đến việc tính thuế TNCN đối với tiền lương làm thêm giờ vượt quá giới hạn, việc tham khảo ý kiến của cơ quan thuế hoặc các chuyên gia tư vấn thuế là rất cần thiết để đảm bảo tuân thủ pháp luật.

W1. Tư duy Kế toán 30 chạm 30: https://zalo.me/g/adcddi075