Giảm Trừ Gia Cảnh Mới: Liệu Con Số Có Theo Kịp Cuộc Sống?

Chỉ cần hình dung cuộc sống của một gia đình ở thành phố lớn. Tiền thuê nhà, tiền điện nước, ăn uống, đi lại đã chiếm phần lớn thu nhập. Khi cộng thêm học phí, viện phí, hay những khoản bất ngờ luôn có thể phát sinh, thì số tiền giảm trừ 15,5 triệu nhanh chóng trở nên hạn hẹp. Điều này đặt ra một câu hỏi: liệu mức giảm trừ ấy có thực sự phản ánh đúng nhịp sống và nhu cầu chi tiêu cơ bản của người lao động hiện nay?

Bất cập lớn hơn là cách áp dụng một mức giảm trừ đồng nhất trên phạm vi cả nước. Chúng ta đều biết, chi phí sinh hoạt ở Hà Nội, TP.HCM hay Đà Nẵng cao gấp nhiều lần so với các tỉnh nông thôn. Nếu “cào bằng” con số giảm trừ cho tất cả, thì rõ ràng người lao động tại đô thị lớn sẽ chịu nhiều thiệt thòi, trong khi ở nhiều nơi khác, mức đó có thể rộng rãi hơn mức cần thiết. Công bằng không nằm ở việc đối xử giống nhau cho tất cả, mà nằm ở sự linh hoạt, thấu hiểu sự khác biệt của từng vùng miền.

Mức giảm trừ cho người phụ thuộc 6,2 triệu đồng cũng tạo ra nhiều trăn trở. Nuôi một đứa trẻ tại thành phố lớn, chỉ riêng chi phí học tập và sinh hoạt cơ bản đã vượt xa con số này. Với những gia đình vừa nuôi con nhỏ, vừa phụng dưỡng cha mẹ già, thì khoản giảm trừ ấy chỉ như một phần nhỏ bé trong cả gánh nặng mưu sinh. Sự chia sẻ từ chính sách vì thế trở nên mờ nhạt.

Hãy thử hình dung một ví dụ cụ thể: một kế toán tổng hợp hoặc kế toán trưởng làm việc tại Hà Nội hay TP.HCM thường có mức lương cao hơn đáng kể so với những vị trí tương đương ở các tỉnh hoặc thành phố nhỏ. Nguyên nhân không phải vì giá trị công việc ở nơi này cao hơn nơi khác, mà chủ yếu vì chi phí sinh hoạt ở các đô thị lớn đã đội lên gấp nhiều lần – từ giá thuê nhà, chi phí đi lại cho đến học phí của con cái. Vậy nhưng, khi tính thuế thu nhập cá nhân, cả hai người – một ở thành phố lớn, một ở địa phương nhỏ – lại chỉ được hưởng cùng một mức giảm trừ bản thân và giảm trừ người phụ thuộc.

Điều đó vô tình tạo ra sự bất công: người làm việc ở đô thị lớn tuy có mức lương danh nghĩa cao hơn, nhưng phần chi phí thiết yếu hàng tháng cũng “ăn mòn” thu nhập nhanh hơn nhiều. Nếu chính sách giảm trừ gia cảnh không tính đến yếu tố vùng miền, thì trên thực tế, người ở thành phố lớn chịu gánh nặng thuế nặng nề hơn dù mức sống thực chất chưa chắc đã cao hơn so với người ở địa phương khác.

Một chính sách thuế đúng nghĩa không thể dừng lại ở việc ấn định một con số và để mặc thời gian bào mòn giá trị của nó. Thuế không chỉ là nghĩa vụ, thuế còn là sự sẻ chia và là minh chứng cho việc công sức lao động của người dân được trân trọng. Giảm trừ gia cảnh cần được thiết kế để có thể điều chỉnh định kỳ, thậm chí nên phân vùng theo khu vực sinh hoạt. Chỉ khi gắn liền với hơi thở của đời sống, chính sách mới thực sự trở thành bệ đỡ công bằng.

Khi nhìn sang các nước trong khu vực, có thể thấy họ cũng đang vật lộn giữa hai bài toán: đơn giản trong quản lý và linh hoạt trong chia sẻ gánh nặng. Thái Lan chọn cách áp mức giảm trừ cố định nhưng có thêm hỗ trợ cho con và cha mẹ. Singapore thì đi xa hơn với nhiều loại khấu trừ và ưu đãi có mục tiêu, như khấu trừ nuôi con hay chăm sóc cha mẹ, để chính sách bám sát thực tế đời sống. Malaysia và Indonesia duy trì mức giảm trừ cơ bản nhưng kèm thêm phụ cấp cho vợ/chồng, con cái và cha mẹ. Philippines lại định ngưỡng miễn thuế và điều chỉnh biểu thuế để bảo vệ nhóm thu nhập thấp.

Bài học từ đó rất rõ: sự cào bằng không bao giờ mang lại công bằng, và chính sách chỉ bền vững khi đủ mềm dẻo để chia sẻ với người dân nơi chi phí sinh hoạt cao, đồng thời đủ đơn giản để không làm phức tạp thủ tục hành chính. Nếu cứ giữ cách tiếp cận như hiện nay, chỉ một vài năm nữa, những con số mới công bố lại trở thành lạc hậu, và gánh nặng lại quay về với những người vốn chỉ mong một cuộc sống cân bằng hơn.

Chính vì vậy, khi bàn đến giảm trừ gia cảnh, điều cần thiết không chỉ là một mức điều chỉnh, mà là một tư duy chính sách mới: nhìn vào đời sống thực tế của người dân, lắng nghe sự khác biệt vùng miền, và đặt sự công bằng làm trung tâm thay vì sự đồng nhất "máy móc". Một con số trên giấy có thể gọn gàng, nhưng nếu không kịp chạy theo nhịp sống, nó sẽ chỉ khiến khoảng cách giữa chính sách và thực tiễn ngày càng xa hơn. Đó cũng là lúc người dân cảm thấy mình chưa thực sự được sẻ chia.

Và khi chính sách biết soi chiếu vào cuộc sống hằng ngày của người dân – từ bữa cơm gia đình, tiền học cho con, đến chi phí thuốc thang cho cha mẹ già – thì giảm trừ gia cảnh mới không chỉ là “một khoản trừ” trong công thức tính thuế, mà trở thành một sự thấu hiểu, một minh chứng rằng Nhà nước đang đi cùng với nhân dân trong từng chặng đường mưu sinh. Đó mới chính là giá trị cao nhất mà một chính sách thuế có thể mang lại.

Mr Wick Kiểm toán - Đào tạo Kế toán chuyên nghiệp
ATC Academy | Công ty TNHH Đào tạo và Tư vấn Á Châu

Khóa đào tạo cho Kế toán đáp ứng vị trị KTTH, KTT | W1. Tư duy Kế toán 30 chạm 30.
Bấm vào dòng chữ này để đăng ký nhân tư vấn để học W1| Tư duy Kế toán 30 chạm 30.

Hãy ấn like, subcribe các kênh của Mr Wick Kiểm toán để theo dõi và cập nhật các thông tin, kiến thức Kế toán và Thuế mới nhất!
Website: https://taichinhketoanedu.com
Facebook: https://www.facebook.com/mrwickkiemtoan
Youtube: https://www.youtube.com/@mrwickkiemtoan
Tiktok: https://www.tiktok.com/@mrwickkiemtoan
Group: https://www.fb.com/groups/diendanthue.new