Mọi Chi Phí Trên 5 Triệu Đều Phải Chuyển Khoản?

1. "Gốc rễ" của quy định: Luôn gắn liền với "Hóa đơn"

Một nguyên tắc bất di bất dịch, xuyên suốt lịch sử lập pháp về thuế TNDN tại Việt Nam, đó là yêu cầu về chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt luôn đi kèm với điều kiện "nếu có hóa đơn". Hãy nhìn lại quá khứ một chút, tại Văn bản hợp nhất số 66/VBHN-BTC (hợp nhất các Thông tư hướng dẫn Luật thuế TNDN cũ), mà cụ thể là tại Điều 6 của Thông tư 78/2014/TT-BTC (được sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư 96/2015/TT-BTC), câu chữ đã quá rõ ràng: "Khoản chi nếu có hoá đơn mua hàng hoá, dịch vụ từng lần có giá trị từ 20 triệu đồng trở lên (giá đã bao gồm thuế GTGT) khi thanh toán phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt."

Ngay cả trong quy định cũ, vốn đã quen thuộc với chúng ta hàng chục năm nay, nhà làm luật đã chỉ rõ: đối tượng bị "khống chế" bởi hình thức thanh toán là các khoản chi "có hóa đơn" và đạt một ngưỡng giá trị nhất định. Hoàn toàn không có quy định nào yêu cầu các khoản chi không có hóa đơn (như lương, thưởng theo hợp đồng lao động, các khoản công tác phí khoán chi hợp lý, chi phí mua hàng nông sản của người dân...) phải chuyển khoản 100%.

2. Tinh thần của Luật thuế TNDN mới (Luật số 67/2025/QH15) và Dự thảo Nghị định hướng dẫn

Vậy luật mới có gì thay đổi? Câu trả lời là: Tinh thần cốt lõi vẫn không thay đổi.

Luật thuế TNDN số 67 năm 2025 đã được ban hành và sẽ sớm có hiệu lực. Các dự thảo Nghị định hướng dẫn cũng đang được hoàn thiện. Khi nghiên cứu kỹ lưỡng các văn bản này, chúng ta thấy rằng điều kiện để một khoản chi được trừ vẫn xoay quanh “Đối với hoá đơn mua hàng hoá, dịch vụ từng lần có giá trị từ năm triệu đồng trở lên phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt.” Dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật thuế TNDN mới tiếp tục kế thừa tinh thần này. Quy định về thanh toán không dùng tiền mặt vẫn được xây dựng trên nền tảng là khoản chi đó phải có hóa đơn đi kèm. Mục tiêu của quy định này là để kiểm soát các giao dịch mua bán, tránh tình trạng hợp thức hóa chi phí bằng hóa đơn khống, chứ không phải để áp đặt một phương thức thanh toán duy nhất lên mọi giao dịch của nền kinh tế.

Việc diễn giải rằng "tất cả các khoản chi" đều phải thanh toán không dùng tiền mặt là một sự suy diễn vội vã, bỏ qua từ khóa quan trọng nhất là "hóa đơn".

3. Sự "nhầm lẫn" tai hại với Luật thuế Giá trị gia tăng (GTGT)

Vậy nguồn cơn của sự hoang mang này từ đâu? Tôi cho rằng, nó đến từ sự thay đổi mạnh mẽ trong Luật thuế GTGT mới, có hiệu lực từ ngày 01 tháng 7 năm 2025. Đúng là Luật thuế GTGT mới đã siết chặt hơn rất nhiều điều kiện khấu trừ thuế GTGT đầu vào. Theo đó, để được khấu trừ thuế GTGT, các chi phí có giá trị trừ 5 triệu đồng trở lên sẽ phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt. Đây là một thay đổi lớn, nhưng nó tác động trực tiếp đến việc khấu trừ thuế GTGT, chứ không phải chi phí tính thuế TNDN. Dĩ nhiên, hai sắc thuế này có mối liên hệ mật thiết. Trong quy định thuế GTGT đã bỏ đi từ “hóa đơ” mà sử dụng bằng từ “các khoản chi phí” nhưng hoàn toàn có thể hiểu rằng, Pháp luật thuế GTGT nói về điều kiện khấu trừ thuế, và đối tượng của nó đương nhiên là những giao dịch có hóa đơn GTGT. Nếu một hóa đơn mua vào không đủ điều kiện khấu trừ GTGT do thanh toán bằng tiền mặt, thì phần thuế GTGT không được khấu trừ đó sẽ không được tính vào chi phí được trừ khi tính thuế TNDN (khẳng định thêm); Nhưng quy định của thuế TNDN lại khác nói rõ hai từ “Đối với hoá đơn mua hàng hoá, dịch vụ từng lần”.

4. Tính thực tiễn: Hạ tầng chưa sẵn sàng cho "giấc mơ 100%" các khoản chi phí được thanh toán không dùng tiền mặt.

Cuối cùng, hãy cùng nhìn vào thực tế. Dù chính phủ đang nỗ lực thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt và đạt được những thành tựu ấn tượng, chúng ta phải thẳng thắn thừa nhận: hạ tầng và thói quen xã hội chưa thể đáp ứng yêu cầu 100% không tiền mặt. Làm sao một doanh nghiệp có thể chuyển khoản cho một người nông dân ở vùng sâu vùng xa khi mua nông sản? Làm sao để thanh toán các khoản chi tiêu lặt vặt, chi phí công tác tại những nơi mà việc tiếp cận ngân hàng hay ví điện tử còn khó khăn?

Pháp luật luôn phải bắt nguồn từ thực tiễn cuộc sống. Việc áp đặt một quy định không khả thi sẽ chỉ tạo ra gánh nặng, rào cản cho doanh nghiệp và làm méo mó môi trường kinh doanh. Tôi tin rằng các nhà làm luật hiểu rõ điều này hơn ai hết.

Kết luận của Mr Wick Kiểm toán.

Với tất cả những phân tích trên, tôi muốn gửi đến cộng đồng kế toán một thông điệp rõ ràng và đanh thép: Hãy bình tĩnh và tự tin. Quy định về thanh toán không dùng tiền mặt để tính chi phí được trừ cho thuế TNDN, về bản chất, chỉ áp dụng cho các khoản chi có hóa đơn giá trị gia tăng hoặc hóa đơn bán hàng từ một ngưỡng nhất định. Đừng để những diễn giải sai lệch, thiếu cơ sở làm chúng ta hoang mang.

Thay vì lo lắng, chúng ta hãy chủ động cập nhật văn bản pháp luật chính thức, đặc biệt là Nghị định và Thông tư hướng dẫn Luật thuế TNDN số 67 sẽ được ban hành trong thời gian tới. Hãy tập trung vào việc đảm bảo tính hợp lý, hợp lệ, hợp pháp của từng khoản chi và xây dựng quy trình kiểm soát nội bộ chặt chẽ.

Nghề kế toán của chúng ta đòi hỏi sự chính xác, cẩn trọng và một cái đầu luôn tỉnh táo. Hãy cùng nhau giữ vững tinh thần đó, trở thành những nhà tư vấn vững chãi cho doanh nghiệp, giúp họ không chỉ tuân thủ đúng pháp luật mà còn tối ưu hóa hoạt động một cách hiệu quả.

P/S: Luật, Dự thảo hiện nay đang là như thế nhưng mà lỡ đâu các bác quay xe thì không biết được nha =))

Mr Wick Kiểm toán - Đào tạo Kế toán chuyên nghiệp
ATC Academy | Công ty TNHH Đào tạo và Tư vấn Á Châu

Khóa đào tạo cho Kế toán đáp ứng vị trị KTTH, KTT | W1. Tư duy Kế toán 30 chạm 30.
Bấm vào dòng chữ này để đăng ký nhân tư vấn để học W1| Tư duy Kế toán 30 chạm 30.

Hãy ấn like, subcribe các kênh của Mr Wick Kiểm toán để theo dõi và cập nhật các thông tin, kiến thức Kế toán và Thuế mới nhất!