Đề xuất mới của Bộ Tài chính về việc bỏ hoàn toàn cơ chế thuế khoán từ ngày 1/1/2026 và thay thế bằng việc tính thuế trên thu nhập (doanh thu trừ chi phí hợp lý) với thuế suất 17% đã gây ra không ít xôn xao. Đây không chỉ đơn thuần là một thay đổi kỹ thuật về thuế, mà là một cuộc cải cách căn bản, chạm trực tiếp vào túi tiền, thói quen và cách vận hành của hàng triệu hộ kinh doanh cá thể trên khắp cả nước.
1. Từ “khoán” sang “thật”: Cuộc chơi không còn dễ dãi. Bấy lâu nay, thuế khoán được coi như một cách “thỏa thuận ngầm” giữa hộ kinh doanh và cơ quan thuế: doanh thu nhiều hay ít, cơ quan thuế ấn định; hộ kinh doanh chấp nhận mức thuế cố định hàng tháng, gọn gàng, ít giấy tờ. Đó là sự tiện lợi, nhưng cũng là sự “dễ dãi” – thiếu minh bạch, thiếu công bằng với các doanh nghiệp phải gồng mình đủ loại báo cáo.
Khi bỏ thuế khoán, Nhà nước đang gửi đi một thông điệp rất rõ: đã đến lúc hộ kinh doanh phải minh bạch, phải chứng minh mình thực sự kinh doanh như thế nào, lời lãi ra sao. Và mức thuế 17% không phải là con số vô tình, mà chính là sự “đặt ngang hàng” với doanh nghiệp nhỏ và vừa. Nói cách khác, hộ kinh doanh sẽ phải tham gia cuộc chơi thật sự, thay vì “đóng thuế theo cảm tính” như trước.
2. Rủi ro nhãn tiền cho hộ kinh doanh nếu không thay đổi. Đừng nghĩ rằng chỉ cần đợi đến 2026 mới tính. Thực tế, ai không chuẩn bị từ bây giờ sẽ đối diện với rủi ro lớn: Không có chứng từ, chi phí bị gạt bỏ: Nếu mua hàng, nguyên liệu mà không lấy hóa đơn, đến lúc quyết toán thuế sẽ không được tính là chi phí hợp lý. Khi đó, doanh thu thì ghi nhận đủ, nhưng chi phí thì “mất hút”, dẫn đến thuế phải nộp phình to.
Sốc thuế: Một hộ kinh doanh quen nộp vài triệu khoán mỗi tháng có thể bất ngờ bị yêu cầu nộp gấp nhiều lần khi áp dụng công thức doanh thu – chi phí × 17%. Và lúc ấy, mọi lời giải thích sẽ vô nghĩa nếu không có giấy tờ chứng minh.
Rủi ro pháp lý: Thiếu sổ sách, thiếu chứng từ không chỉ khiến nộp thuế cao hơn, mà còn dễ bị quy vào hành vi trốn thuế, gian lận thuế, đối diện với xử phạt hành chính, thậm chí hình sự.
3. Cơ hội để “lớn lên” và làm ăn chuyên nghiệp. Nhưng thay đổi này không chỉ toàn rủi ro. Nó cũng là cơ hội: Công bằng hơn: Những ai làm ăn minh bạch, có chứng từ rõ ràng sẽ không còn phải chịu cảnh “thuế khoán cao vì quen biết ít”; Chuyên nghiệp hóa: Đây là cơ hội để hộ kinh doanh bước ra khỏi lối làm ăn “gia đình”, tiến gần hơn đến cách quản lý bài bản như doanh nghiệp; Cầu nối chuyển đổi: Nếu doanh thu ngày càng lớn, việc chuyển đổi thành doanh nghiệp sẽ trở nên dễ dàng và có lợi hơn, thay vì cứ ở lại hình thức hộ cá thể.
4. Lời khuyên thẳng thắn dành cho hộ kinh doanh. Nếu bạn đang là hộ kinh doanh, hãy nhìn thẳng vào thực tế: thời của thuế khoán sắp hết. Sẽ không còn chuyện “đóng cho xong, không cần chứng từ”.
Từ bây giờ, việc cần làm không phải là ngồi chờ, mà là: Chuẩn hóa chứng từ: Bất cứ khi nào mua hàng, dịch vụ, hãy yêu cầu hóa đơn. Ghi chép sổ sách: Ít nhất cũng phải có một cuốn sổ theo dõi doanh thu – chi phí – hàng tồn kho. Xây dựng quy trình nhỏ: Ai quản lý tiền? Ai ghi chép? Ai lưu chứng từ? Dù chỉ là quán ăn nhỏ, cửa hàng tạp hóa, cũng cần một quy trình đơn giản để không rối khi cơ quan thuế đến kiểm tra.
Suy nghĩ nghiêm túc về việc lên doanh nghiệp: Nếu doanh thu đã vài tỷ mỗi năm, việc thành lập công ty có khi còn nhẹ gánh hơn là tiếp tục ở hộ cá thể.
5. Lời kết – Đừng để “đến hẹn lại lo”. Thuế khoán từng là một “chiếc chăn ấm” cho hộ kinh doanh – vừa gọn gàng, vừa ít phiền phức. Nhưng từ 2026, chiếc chăn này sẽ bị rút đi. Ai không kịp chuẩn bị, sẽ thấy mình lạnh buốt trong gió.
Đây không phải là lời đe dọa, mà là thực tế. Chính sách đã rõ hướng, vấn đề chỉ còn lại là ai sẽ chủ động chuẩn bị và ai sẽ bị động chịu trận. Hộ kinh doanh nào biết chuẩn hóa từ bây giờ – giấy tờ minh bạch, quy trình rõ ràng – thì không chỉ an toàn về thuế, mà còn sẵn sàng lớn mạnh hơn. Còn ai cố bám víu vào “cái khoán” thì hãy chuẩn bị tinh thần: 2026 sẽ là một "cú sốc" không nhỏ.
Và có lẽ... Đã đến lúc hộ kinh doanh không chỉ nghĩ đến chuyện bán được hàng hôm nay, mà phải tính đến việc làm thế nào để tồn tại và phát triển bền vững ngày mai – khi thuế không còn là chuyện khoán đơn giản, mà là cuộc chơi minh bạch, công bằng và dài hơi.
Mr Wick Kiểm toán - Đào tạo Kế toán chuyên nghiệp
ATC Academy | Công ty TNHH Đào tạo và Tư vấn Á Châu
Khóa đào tạo cho Kế toán đáp ứng vị trị KTTH, KTT | W1. Tư duy Kế toán 30 chạm 30.
Bấm vào dòng chữ này để đăng ký nhân tư vấn để học W1| Tư duy Kế toán 30 chạm 30.
Hãy ấn like, subcribe các kênh của Mr Wick Kiểm toán để theo dõi và cập nhật các thông tin, kiến thức Kế toán và Thuế mới nhất!
Website: https://taichinhketoanedu.com
Facebook: https://www.facebook.com/mrwickkiemtoan
Youtube: https://www.youtube.com/@mrwickkiemtoan
Tiktok: https://www.tiktok.com/@mrwickkiemtoan
Group: https://www.fb.com/groups/diendanthue.new
